Orszulski Roman (1887–1971), malarz. Ur. 3 XII w Tarnowie. Był synem Leonarda i Józefy. Po ukończeniu gimnazjum w Krakowie wstąpił w r. 1907 do tutejszej Akademii Sztuk Pięknych (ASP); studiował malarstwo pod kierunkiem Józefa Mehoffera. Akademię ukończył w r. 1912. Równocześnie studiował na Wydziale Filozoficznym UJ i uzyskał absolutorium. W r. 1913 zdał egzamin pedagogiczny uprawniający do nauczania rysunku w szkołach. Przed r. 1939 nauczał rysunku w Państwowym Seminarium Nauczycielskim w Krakowie. O. uprawiał malarstwo o charakterze realistycznym ze skłonnością do uogólniania formy. Posługiwał się różnymi technikami: olejną, akwarelową, temperową i gwaszową oraz rysunkiem. Zainteresowania artystyczne O-ego obejmowały także sztukę dekoracyjną. Zajmował się tkactwem, projektował zwłaszcza kilimy, nawiązując do wzorów dawnych tkanin polskich i wykorzystując motywy sztuki ludowej. O. wielokrotnie przedstawiał swój dorobek w Polsce, przede wszystkim na wystawach zbiorowych, okręgowych i ogólnopolskich Związku Polskich Artystów Plastyków (ZPAP), którego był członkiem. Od r. 1926 należał do Cechu Artystów Plastyków «Jednoróg» i brał udział (w l. 1926–32) w wystawach tego stowarzyszenia w Krakowie, Lwowie, Poznaniu, Łodzi, Bydgoszczy i Warszawie. Najwięcej prac pokazał jednak w Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych (TPSP) w Krakowie; począwszy od r. 1914 wystawiał tutaj niemal każdego roku (do końca życia) krajobrazy podhalańskie (Pejzaż z Poronina, Pejzaż z Zakopanego, Pejzaż górski, Pejzaż tatrzański), motywy krakowskie (m. in. Wisła pod Wawelem, Kościół Św. Anny, Wawel, Ulica starozakonna, Plac Szczepański, Park Krakowski), po r. 1948 przybyły krajobrazy śląskie (Pejzaż z Jeleniej Góry, Lato, Pejzaż Dolnośląski, W parku zdrojowym), autoportrety (1929, 1930, 1971) i portrety (żony), liczne kwiaty i owoce oraz projekty kilimów (1926) i kilimy (1931 – Okiść, Ghandi, Paproć, Świeczniki, Rekin; 1933 – Ptaszki, Liściasty). W r. 1928 M. Ramzowa wystawiła w TPSP kilim utkany wg projektu O-ego. O. wystawiał również za granicą (Wiedeń, Kopenhaga, Sztokholm).
W czasie drugiej wojny światowej znalazłszy się (od r. 1940) w Związku Radzieckim O. uczył m. in. w polskiej szkole w Bijsku w Republice Kazachstańskiej. Po powrocie do Polski w r. 1946 został profesorem w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Krakowie. Nadal malował obrazy i brał udział w życiu artystycznym Krakowa, wystawiając swe prace w TPSP. Prace O-ego znajdują się w posiadaniu rodziny, wiele jego obrazów przepadło w czasie drugiej wojny światowej. W r. 1971 miała miejsce w Pałacu Sztuki TPSP w Krakowie indywidualna wystawa obrazów O-ego, stanowiąca przegląd dorobku artysty. O. zmarł 13 VII 1971 w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Rakowickim. Był odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1958), Złotą Odznaką m. Krakowa (1964), Nagrodą Jubileuszową Min. Kultury i Sztuki (1965).
Małżeństwo O-ego z Ewą Mielowicz (ur. 1908) było bezdzietne.
Autoportret (reprod.: „Ilustr. Kur. Codz.” 1938 nr 223); – Peretiatkowicz–Sobeski, Współcz. kultura pol.; Roman Orszulski. Wystawa obrazów, VI–VII 1971, Kr. TPSP; – Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Polnische Kunst, „Secession”, Wien 1928; – Mater. do dziej. Akad. Sztuk Pięknych, II; – „As” 1937 nr 19; „Biul. ZPAP” 1972 nr 103/4 (W. Damasiewicz); „Czas” 1926 nr z 26 VI; „Głos Narodu” 1938 nr z 1 VII; „Ilustr. Kur. Codz.” 1925 nr z 9 XI, 1930 nr z 24 XI, 1933 nr z 25 IV, 1937 nr z 18 V, 1938 nr 167; „Kur. Pozn.” 1935 nr z 25 XI; „Kur. Warsz.” 1934 nr z 27 V; „Naprzód” 1930 nr z 28 XI, 1932 nr z 9 III, 1932 nr z 11 III; „Odrodzenie” 1947 nr 31 s. 5; „Rzeczy Piękne” 1931 nr 4 (Seweryn T., Kilimy R. O-ego); „Sztuki Piękne” R. 10: 1934 z. 4; „Światowid” 1926 nr z 20 X, 1930 nr z 8 XII; „Tyg. Powsz.” 1946 nr 39 s. 7, 1952 nr 40; „Życie Liter.” 1971 nr 6 s. 11; – Arch. TPSP: Katalogi wystaw, Materiały bio- i bibliograficzne; – Wspomnienie o R. O-m Adama Bochnaka w Materiałach Red. PSB.
Ignacy Trybowski